Carlos Zubialde logistikan jakituna da eta baita www.informacionlogistica.com blogaren sortzailea ere. Garraiolariokek berarekin elkarrizketatzeko aukera izan du, baita hainbat ideia taularatu ere.
Carlos Zubialde zara. Nola aurkeztuko zaitugu?
Garraio-sektoreko profesional gisa.
Zenbat urte daramatzazu garraioaren sektorean?
90. urtetik nabil garraioan. Irungoa naiz, aduanetan lan egin nuen, eta, beraz, mugen Europa ezagutu nuen. Esan dezakegu 29 urte inguru daramadala garraioari lotutako hainbat lanetan.
Zein neurritan aldatu da muga eta mugarik gabeko garraioa?
Ez du zerikusirik. Gaur egun bideraezina litzateke berriro mugak ezartzea. Izan ere, Brexitarekin ikusten ari gara, eguneroko operatibitatearen kontrako muga mota bat planteatzen saiatzen ari dira, hau da, kontrol bat, minimoa bada ere, edozein herrialdetako ekonomiaren aurka doa, oraintxe bertan atzerapauso bat izango litzateke.
Mugak ez dira urteotan aldatu den gauza bakarra, teknologia berriek ere aldatu dute garraioa egiteko modua. Zer suposatzen du merkataritza elektronikoak gure sektorearentzat?
Merkataritza elektronikoa munduko egitate bat da, baina garraioan duen eraginak konnotazio komun batzuk ditu herrialde guztientzat, nahiz eta gero herrialde bakoitzak bere idiosinkrasia daukan. Argi dago merkataritza elektronikoa garraiorako, batez ere paketerako, mezularitzarako, nolabaiteko lasta ekonomikoa dela. Edozein herrialdetan ikusten ari gara Marketplace konpainia handiek estatuko posta zerbitzuekin aliantzak egiten amaitzen dutela, horiek direlako diru laguntzen bidez tiraderari eutsi diezaioketen bakarrak. Gero Espainian ere krisia izan ziren bi zirkunstantzia eman ziren, mezularitza konpainiak oso gogor kolpatu zituena bidalketa bolumena desagertu zelako, baita bidalketa produktua asko aldatu zelako ere. Une horretan konpainia garrantzitsuak sortzen dira, Amazon kasu (Espainian 2011n instalatzen da). Bi aldeak elkartzen dira, nahia eta beharra. Garraio-sareek salgaiak behar zituzten beren egiturei eutsi ahal izateko, eta merkataritza elektronikoko konpainiek merkantzia horiek oso modu ekonomikoan eraman behar zituzten. Prezioen gerra batean gaude, non 2011. urtean merkataritza elektronikoko edozein paketerengatik 6-7 euro jasotzen zituen garraio-enpresak; orain, 2,5 euro baino gutxiago ordaintzen dituzte.
Hori erdia baino gutxiago da … nola eusten zaio sistema horri?
Gaur egun, merkataritza elektronikoaren sistema, pentsatuta dagoen bezala, jasanezina da. Ekonomikoki, soziolaboralki eta ingurumenaren aldetik jasanezina da. Adibidea jarriko dugu: bururatzen zaigun edonoren hiriren erdigunera goaz, goizeko 11: 00ak aldera, eta ikusiko dugu eraikin bateko atean bost furgoneta daudela, bost konpainia desberdinetakoak, bost mezulari desberdin jaisten, pertsona berarentzako bost pakete ezberdinekin. Hori bideraezina da. Horregatik, konpainia asko zerbitzu horretatik erretiratzen dira.
Gaur egun, merkataritza elektronikoaren sistema, pentsatuta dagoen bezala, jasanezina da. Ekonomikoki, soziolaboralki eta ingurumenaren aldetik jasanezina da
Horrek ez al du monopolioaren arriskua ekartzen?
Mundu mailan integratzaile handiak gero eta handiagoak dira, DHL, UPS, FedEX/TNT adibidez, eta estatu mailan, ez dago hainbesteko kontzentraziorik.
Hemen garraiolari autonomoak gara, eta egiturak hain handi egiten direla entzuten dugunean, larritu egiten gara…
Gertatzen dena da garraiolari autonomoa desagertzen ari dela egitura horietan.
Eta erabat desagertuko da?
Bai. Ez dago zalantzarik, ez baita jasangarria garraiolari autonomo batek jarduera askatasunez gauzatu ahal izatea, ezta soldata duin bat ordaintzea ere, hari eutsi ahal izateko.
Autonomo faltsuetara edo txoferrengana goaz?
Bi irudiak. Flotetarantz eta autonomo faltsuetarantz goaz, baina gehien irabazten duena flota propioena da. Gaur egun, edozein konpainiarentzat erraza da renting sistemetara sartzea, ekonomikoki oso bideragarria da eta langileak birjartzen ari dira, aldi baterako lan-konpainiekin edozein motatako akordioekin, etab. Hori bai, errotazioa handia izango da. Paketeria txikiaren garraiolaria, ezagutzen dugun moduan, desagertzera doa.
Eta horrek ez al du ekarriko sektorea desprofesionalizatzea?
Guztiz. Eta horixe da merkataritza elektronikora hainbeste azaldu ez diren enpresak salmentarako argudio gisa erabiltzen ari direna: langile profesionalak dituztela errotazio maila oso altua duten enpresen aldean, profesionalizazio oso baxuarekin.
Konpainia batzuetan, entregatzen ez baduzu, ez duzu kobratzen. Eskaintza guztietan ikusten dugu lehenengo gauza doan bidaltzea dela…
Konpainia batzuk benetan entregatzean bakarrik ordaintzen ari dira. Sektorean bertan sortutako arazo endogamikoa da.
Sektorearen gabeziak sektorearen beraren errua dira?
Bai. Aurrerapen teknologikoak norberaren jarduera duintzeko eta zerbitzuaren prezio justua ezarri ahal izateko erabili beharrean, justu kontrakoa egin da.
Prezio jaitsiera egungo ogia, biharko gosea da?
Dudarik gabe. Horregatik desagertzen dira, adibidez, garraiolari autonomoak. Egin ditzagun zenbakiak, oso erraza da. Hiri batean furgoneta txiki bat duen garraiolari autonomo bati merkantzia ematean ordaintzen diote. Gaur egun, konpainia batzuk 60 eta 80 zentimo artean ordaintzen ari dira entregatze bakoitzagatik. Egunean ehun entrega efektibo egiten dituen pertsona bat, hau da, erokeria hutsa, eguneko 60 eta 80 euro artean irabazten ariko litzateke; hori 20 eguneko hilabete batera jarrita, 1200 eta 1900 euro dira; gizarte-segurantzako kuotak, gasoilak, aseguruak eta abar kentzen ditugu, eta 700-800 euroko soldata geratzen zaigu.
Eta bizkarrean 100 banaketarekin…
Hori da. 12 orduz ari gara. Hau da errealitatea.
Black Friday eguna bizi berri dugu. Eromena sortzen da. Mundua amaitzen da…
Gabonetako kanpaina, krisi garaia baino lehen eta merkataritza elektronikoaren sarrera baino lehen batez ere, Konstituzioaren zubitik eta Eguberrietarainoko bi asteak ziren. Enpresa opariak batez ere: ardoaz, agendaz, opariez eta abarrez hitz egiten genuen, baina bi aste ziren. Sektorea bi aste horietarako prestatzen zen. Behin Gabonak iristean, jaitsi egiten zen. Black Friday, Cyber Monday, mota honetako kanpainen sarrerarekin, Gabonetako kanpaina azaroaren erdialdean hasten da garraio enpresa batentzat, dagoeneko Black Friday promozionatzen ari den jendea dagoelako, eta hau ez da urtarrilaren amaierara arte amaitzen. Zergatik? Black Fridayren asteburuan milioika bidalketa aterako dira, Cyber Mondayrekin lotu, ondoren Gabonak, Erregeak eta merkealdiekin lotuko dira. Horrela, urtarrila amaitu arte. Orain dela zortzi edo bederatzi urte bi astekoa zen kanpaina bat, hiru hilabetekoan bihurtu dela ari gara esaten. Behin Cyber Monday amaitu eta Gabonetako kanpaina gainditzean, itzulketak iristen dira. Bidalketen % 30a itzuli egingo dela kalkulatzen da, eta hori gehiegikeria da. Itzulketaren kostua bidalketarena baino askoz handiagoa da. Azkenean garraiolari eraginkorra, biltegi andana izateaz gain, merkantzia biltzailea da: zenbat eta salgai gehiago bildu, orduan eta diru gehiago sortuko du operadore logistikoarentzat.
Etengabe ari al gara erosketak eta salmentak egiten?
Erabat. Urtarrileko merkealdi kanpaina amaitu ondoren, udaberriko kanpainarekin hasiko gara; udaberriarekin batera, Aste Santurako zerbait etorriko da; tartean, aitaren eguna izango dugu, amarena, marmotaren eguna… oparitzeko balio duen edozein ekitaldi mota. Ondoren uda dator. Gero, irailean, eskolarako itzulera hasten da. Urte guztia salmenta-inpaktuekin okupatuta dago, zerbait erosteko aukera izan dezazun. Beti dago arrazoiren bat.
Zein izango da honen guztiaren etorkizuna? Kolapsatu egingo da? Berdin jarraituko al du?
Espainian heldutasun puntu batera iristen ari da. Dagoeneko ez dago azken urteetan bezainbesteko aldaketarik edo hain erradikalik. Amazon bezalako enpresa handiek beren banaketa zerbitzu propioa dute, eta horri eutsiko diote, eta gainerakoa biziraupen maila bat izango da. Merkataritza elektronikoak oraindik badu hazkunde-ibilbidea, baina ez da hain zifra handietara iritsiko.
Paketeria izango al da etorkizuna?
Ez. Paketeria merkatu bat da, konpainia handiez ari bagara, negozio bat, zerbitzu finkatua ematen dutelako, baina tokiko enpresa bati buruz ari bagara, txikiagoa, gaur egun ez dira etorkizuna duten negozioak, errentagarritasun maila oso baxua delako eta biziraupen bat ahalbidetzen duelako, baina edozein ezustekoren aurrean itxi egin dezakete. Mozkinen portzentaje oso txikiak dituzten konpainiak dira, eta ez ordaintze handi batek, edozein ezbehar-egoerak edo laneko edozein gaik desagertarazi ditzake.
